Qaadista Cunaqabateynta Hubka kadib, maxaa loo baahan yahay? Sua’ashaasi ayaa waxaa laga yaabaa inaad isweydiiso, haddaba si jawaab waafiya loo helo waxaan su’aashaasi hor dhigay Prof. Yaxye Shiikh Caamir, “Cuna qabateyntii Hubka waa la qaaday. Macnaheedu ma ahan Berri Hub ayaad helee.
Warshadii Rasaasta Dalka lagu sameyn jiray ee Magalaada Mahadaayna kuuma dhisno, Qoraaladda aan Akhriyay qaar waxa ay sheegayaan in Hadda Dowladu ay bilaawday, Codsigii sidii ay Hub ku heli laheyd”.
Prof. Yaxye ayaa sii watay hadalkiisa, “Inta aadan Hubka helin waa in aad Taqaan Nuuca Hubka Culus ee aad u baahan tahay, Tirada aad uga baahan tahay, Qiimaha Hubka, awood ma u leedahay in aad hesho? Haddii aad hesho sideed u xafidee?.
Waxaad u baahan tahay in la tababaro Ciidamadii Hubkaa culus isticmaali lahaa, Dayactirka joogtadda ah ee Hubkaa, Rasaastiisa oo kugu filan joogtana ah ma heli kartaa”.
Sidee looga faaideysan karaa fursadaan? Ayuu ka hadlay Prof . Yaxye, “Wax badan ayaa igu soo dhacay oo la xiriiro sideen uga faa’iideysan karnaa qaadista Cunaqabateyntan nalaga qaaday.
Waxyabaha ii soo baxay waxaa ka mid ah in Howshaan aan loogu sinin Hal Xafiis ama Labo Xafiis. in si wada jir ah Go’aan loo gaaro iyo in Gudiyada Difaaca ee Labada Aqal ay si joogtaa saameyn ugu yeeshaan, in saraakiishii hore iyo khubarada Ciidamada ee Somalida lagala tashado, in Diplomasiiyiintii Hore loo yeero, si dhinaca siyaasadda ay Talo uga dhiibtaan iyo in si aad ah loo raadiyo Xogta Damaca iyo Danaha wadamada kale ee aan Xiriirka la leenahay”.
Prof. Yaxye Shiikh Caamir ayaa ugu dambeyntii ku talinaya sidan:- “Wadanka aad Hubka ka gadato, ogow Dayactirkiisa iyo Rasaastiisa isaga ayaad ku tiirsan tahay, haddii xiriirkiinu xumaado ogow, hubkaagu waa howl gab, raadso Hub Rasaastiisa iyo dayactirkiisa aad meela badan ka heli karto. War helaa tala helo. Haddiise Qof ama koox aan aqoon durugsan u leheyn loo kaliyeeyo, waxaa dhici karto in lagu shalaayo Cuna qabateyntiyaaba noo rooneyd ay ka dhacdo”.
Haddaba, waxaa Magaalada New York ka qabsoomay kulan aad u ballaarnaa oo ay Soomaaliya soo qaban qaabisay, ayna ka qeyb-galayaan 26 dal, Qaramada Midoobey, Jaamacadda Carabta, Midowga Yurub iyo kan Afrika.
Madaxweynaha ayaa ku soo bandhigay qorsheyaasha hirgelay ee dib u dhiska ciidamada, xoreynta deegaannada ku jira gacanta argagixisada, muhiimadda iskaashiga amniga ee heer qaraadadeed iyo heer caalam, bixitaanka ciidamada ATMIS iyo xasilinta siyaasadeed ee Soomaaliya.
Waxaa ka soo qeyb-galay dalalka, Maraykanka, Ingiriiska, Turkiga, Qatar, Imaaraatka, Sucuudiga, Shiinaha, Jabbaan, Hindiya, Itoobiya, Jabuuti, Uganda, Burundi, Talyaaniga, Jarmalka, Faransiiska, Sweden, Netherlands, Finland, Spain, Norway, Midowyada Carabta, Midowga Afrika iyo Yurub.
Dowladda Soomaaliya ayaa ku qabatay Xarunta Golaha loo dhan yahay ee Qaramada Midoobay ee Magaalada New york ee Cariga Maraykanaka shir ku saabsan amniga Soomaaliya, dib u dhiska Ciidamada iyo howlgallada Xoreynta.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo magaalada New York ee dalka Maraykanka ku sugan ayaa guddoomiyay Shirkaasi, kaasi oo ay ka soo qeyb-galeen in ka badan 26 dal, Wakilo ka kala socday Ururada Qaramada Midoobey, Jaamacadda Carabta, Midowga Yurub iyo kan Afrika,
Waxaa looga hadlay ajandeyaashan; 1- Horumarka iyo Caqabadaha ka jira Laamaha Amniga Soomaaliya.2-Qorshaha Horumarinta Amniga Soomaaliya. 3-Taageerada Caalamiga ah ee Soomaaliya ee Amniga iyo Horumarka
Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Xarunta Qaramada Midoobey ee magaalada New York waxa uu ku guddoomiyey Shirka Amniga Soomaaliya oo lagu muujiyey muhiimadda ay gobolka u leedahay dowladnimada iyo amniga Soomaaliya.
“Dhimista tirada ciidamada ATMIS ee Soomaaliya oo haatan socota waxay caddeyn u tahay horumarka aan ka sameynay qorshaha xaqiijinta Soomaaliya xasilloon oo leh hay’ado amni oo si buuxda ula wareega mas’uuliyadda sugidda amniga dalka”, sidaasi waxaa yiri:- Madaxweynaha Jamhuuriyadda federaalka Soomaaliya Dr: Xasan Shiikh Maxamuud.
Madaxweynaha Jamhuuriyadda ayaa uga mahadceliyey dalalka ka tirsan Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ee taageeray in cunaqabateynta hubka laga qaado Soomaaliya, haatanna ku garab taagan cafinta deynta iyo dhismaha Ciidamada Qalabka Sida.
“Waxaan soo dhaweynayaa go’aankii taariikhiga ahaa ee Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay uu cunaqabateynta hubka kaga qaaday Soomaaliya. Tani waa guul muhiim ah oo u soo hoyatay Soomaaliya, waxayna muujinaysaa horumarka la taaban karo ee ku yimid hannaanka maamulka hubka iyo rasaasta ciidamada, iyadoo go’aankani uu awood noo siinayo in aan si buuxda u qalabeyno ciidamada Qaranka Soomaaliya”.
Saaxiibada Caalamka ee shirka ka soo qeyb galay ayaa sheegay in ay taageerayaan Soomaaliya, iyagoo qiray horumarka uu dalka ku tallaabsaday. Waxa ay ku bogaadiyeen DFS qaabka ay u wajahday aragtideeda ku wajahan horumarinta laamaha amniga. Tallaabadan ayaa ah mid muhiim u ah in Soomaaliya awood loo siiyo in ay gacanta ku dhigto arrimaheeda amniga iyo sidii loo sii xoojin lahaa xasilloonida dalka.
Magaalada New York waxaa kaloo lagu kala saxiixday heshiis qeyb ka ah Saadka Ciidamada Soomaaliya, “Maanta waxaan magaalada New York ee dalka Mareekanka ku kala saxiixannay heshiis seddex geesood ah oo ay ku heshiiyeen Xafiiska Qaramada Midoobay ee Soomaaliya ‘UNSOS’,
Howlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya “’ATMIS’ iyo Dowladda Federaalka Soomaaliya, kaasi oo loogu talagalay taageerada Saadka qeyb ka mid ah Ciidamada Amniga Soomaaliya”, sidaasina waxaa yiri Wasiirka Gaashaandhigga Xukuumada Federaalka Soomaaliya Mudane Cabdulqaadir Maxamed Nuur Jaamac oo ka mid ahaa Wafdiga Madaxweynaha oo ku sugan magaalada New Yorka.
Dhinaca kale Hey’adda Lacagta adduunka ee IMF-ta ayaa lacago badan oo deyn ah ku leh inta badan dalalka ku yaal qaarada Afrika, Web-side-ka Business Insider Africa ayaa soo bandhigtay 10-ka waddan ee Afrika ugu sarreeya ee leh deymaha ugu hooseeya ee Sanduuqa Lacagta Aduunka.
Sanduuqa Lacagta Adduunka (IMF) ayaa ah hey’adda ugu weyn maaliyadda adduunka, isagoo taageero dhaqaale siiya dowladaha ay la kulmaan dhibaatooyinka dhaqaale, iyadoo Dalka Somalia aanan lagu soo darin liiskan la soo bandhigey, waxaana la filayaa in maanta dalka Somalia laga cafiyo deymaha lagu leeyahay oo dhan $4.5bn, lacagihii ay dowladii hore ee Siyaad Barre ka amaahatay Bangiga Adduunka.
Wasaaradda Maaliyadda XFS waxa ay dhammaan Ummadda Soomaaliyeed dal iyo dibad ku wargalinaysaa in la gaaray waqtigii dhammaadka safarkii dheeraa ee geediga DEYN_CAFINTA, taasi oo ay shaacin doonaan Giddiga sare ee IMF-ta iyo Bangiga Adduunka, ugu dambeynna 13-ka Bishaan December ee dhammaadka sanadkan 2023-ka. DeynCafintu Waa Albaabka Maalgashiga iyo Bilaawga Horumarka Dalka.
Marka Bisha Desenber 12-ka iyo 13-ka waxay noqon doonaan maalmo baal dahab ah ka gala taariikhda Ummadda Soomaaliyeed.
Haddaba maalmihii wacnaa waan guda galnay sida:- ku biirista Bulshada Bariga Afrika, qaadista Cuneqabateynta Hubka, Deyn cafinta Soomaaliya iyo kuwa kale, marka soow ma oran karno waa la kala dheereeyay Ordse ma ahan.
WQ :C/llahi Ruush
