Dhinaca dagaalka iyo difaaca, Aadane maskaxdiisa adeegsadey, ayaa sanadkii 1364 soo saarey qori ay xabadi ka dhaceyso, kaas oo waxba kama jiraan ka dhigey aragtiyadii dagaalka iyo difaaca ee ka horreeyey, kuwaas u badnaa; waran, gamuun, tooreey, faas, seef iyo qaar kale oo gacanta laga isticmaalo.
Aragtida sameynta gantaalada iyo bambooyinka, ayaa noqdey qaar ka saameyn badan qoriga xabbadda yari ka dhaceyso, waxaana laga tagey qofkii adeegsanayey qoriga yar.
Sameynta hubka Bayooloojiga iyo Kiimikada ah, ayaa noqdey aragtiyada ugu khatarta badan ee ka soo maaxatey maskax Aadane, waxayna waxba kama jiraan ka dhigeen, wixii hub dagaal iyo difaac hore loo heystey.
Sida ay qabaan dad badan, Antrax, Ebola, HIV, Smallpox, COVID19 iyo qaar kale, waxay hor dhac u yihiin, tijaabooyin lagu sameynayo adeegsiga Bayooloojiga iyo Kimistariga, si loo burburiyo nolosha iyo dhaqaalaha Aadanaha.
Fikradaha sameynta iyo diridda Dayax-gamceedka (1957), sameynta Computer-ka (1942), iyo noocyada kale ee tijnoolajiyadda ayaa ah aragtiyo laga soo dhalaaliyey maskaxda Aadanaha, waxayna noqdeen kuwa Aadanaha kala saaray, una sameeyey qeybo aan isku hormar iyo awood aheyn.
Aragti kasta oo maanta shaqeynaysa, berri waa laga sii tagayaa, waxaana hadda socda aragtiyo xiran oo kaliya dadkii soo saarey ay adeegsan karaan, inta kalana haddii ay u baahdaan ay ku qasban yihiin in ay sii maraan dadka leh hal-abuuriddeeda.
Soomaalidu, waxay ku jirtaa umadaha tiro ahaan ugu yar dunida, jir ahaan ugu daciifsan, dhaqaale ahaan ugu hooseeya, midab iyo muuqaal ahaan la yaso, haddana waxay weli aaminsan yihiin in ay xoog xal ku heli karaan, taas oo ah mid aan dhici karin.
Dhibaatooyinka Soomaaliya ka jira, nooc kasta oo ay yihiinba, xaqiiq waxaa ah haddii la tuujiyo, lana isticmaalo maskaxda, in dhammaan xal loo heli lahaa. Warka badan, gacan ka hadalka badan, iyo hurdada badan waxay calaamad u yihiin in aysan maskaxdu shaqeynayeyn.
Hadda, waxaa lagu mashquulsan yahey sidii loo heli laha ama loo soo saari laha, aragtiyo lagu koontoroolayo dareenka, iyo garaadka dadka, taas oo keeni karta in maskaxdaada lala wareego, lagana dhigo mid la hoggaamin karo si toos ah, waxayna ku bilaaban doontaa, chip yar oo jirkaaga la gelinayo, laguna qasbanaan doono. aragtidaan hadda waxay ku jirtaa tijaabooyinkeeda ugu horreeya.
Kheyraadkii dhulkeena, innaga oo aan ka faa’iideysan, ayey hadda dunidiiba ka maaran tahey, innaguna ka soconeynaa, maskaxdiina, innaga oo aan isticmaalin ayey hadda ku dhowdahey in lala wareego, maxaa inoo xal ah?
Ogoow, waxkasta oo maanta kuula muuqda wax aan dhici karin, waxaad arkeysaa berri iyaga oo dhacay ama dhacaya.
Malaayiin aragtiyo ah ayaa maskaxdaada ku jira ee imisa ayaad hubtaa inaad la soo baxdey?
WQ: Dr. Maxamed Aadan Koofi
