ISLAAMKA IYO UJEEDDADA QISAASTA IYO XAD OOFINTA. (QEYBTA 1-AAD)

Ujeeddada Islaamku ka leeyahay Qisaasta iyo Xuduudda waa  Cadaalad iyo in Aadanuhu ku kala badbaadaan, islamarkaana lagu ilaaliyo Nafta, Maalka iyo Sharafta qofka, taasoo haddii aysan jiri laheyn qisaas ama xuduud lagu kala ilaaliyo aysan suuragal ahaan laheyn in la kala nabad galo.

Ujeeddada Islaamku ka leeyahay Qisaasta iyo Xuduuda ma’ahan oo kaliya in Bani Aadamka lagu ciqaabo ee waa in lagu badbaadiyo dadka, oo aan micna la’aan isku maagin ama xoolahooda isaga qaadan, sidaa daraadeed Sharciyadda  Ciqaabtu qaban mayso cid aan aheyn gaboodfalayaasha loogu talo galay ee mar walba ku howlan Dulminta ruux aan waxba ka galabsan.

Midda kale, kale In dadka loo kala garqaado dalmbiilayaashana la ciqaabo waxaa ku jirta danta dadka Dunida ku nool si ay u helaan Nabad ay ku noolaan karaan iyo Nolol dulmi ka barax tiran oo ay ku naaloon karaan.

Ilaahay sareeye wuxuu yiri:-

“Qisaasta waa noloshiina kuwa Caqliga lahow waxaadna mudan tihiin inaad dhowrsataan”.

Wuxuu kaloo Alle yiri:-

“Waxaan ku waajibinay dushooda in Naf loo dilo Naf, oo Il loo rido Il; oo San loo jaro San, oo Dhag loo jaro Dhag, oo Ilig loo rido Ilig, dhaawacyadana la simo, qofkiise sadaqaysta oo iska cafiya kii anafada u geystay waxay u tahay dambi dhaaf, ciddaan ku xukumin wixii Alle soo dajiyay oo Cadaalad ah kuwaasi waa daalimiin”

Qisaastu waa garsoor ku fadhiya in qof kasta oo ku xad gudba qof kale oo dila ama xubnaha jirkiisa dhibaato u gaysta in looga aaro oo intii uu ugaystay oo kale loo gaysto, haduusan dhibanuhu cafin ama shafashafo iyo xoolo badal ah ku doorsan dhibaatadii loo gaystay.

Xuduuduna waa Ciqaab sharci ah oo ka ratibmaysa dhibaato uu qof u gaysto qof kale maalkiisa sida inuu ka dhaco ama ka xado meel lagu xifdiyay, ama inuu sharaf dhaawaco oo uu la yimaado galmo aan sharciyeysneyn, ama inuu maandooriye isticmaalo oo uu sidaa khalkhal ku galiyo Amniga naftiisa iyo midka dadka kale, iwm.

Qisaasta waxaa ka furan inuu qofkii lahaa cafin karo ama badal maal qaadan karo, oo waliba ilaahay sareeye waa bogaadiyay cafinta oo wuxuu yiri:-

“Qofkii loo cafiyo xaga walaalkii wax ka mid ah dulmigii uu gaystay waa wanaag la raacay, waxaana ka ratibmaya inuu isna wanaag ku gudo, arinkaasna waa fududeyn xagga Rabigiin idiinka timid, qofkiise xadgudba intaa ka dib wuxuu leeyahay cadaab xanuun badan”

Dhanka Xuduuda ka ratibmaysa xoolo la dhacay wuxuu Alle ka yiri:-

“Ninkii iyo naagtii tuugada ahaa gacmahooda jara si looga gooyo dambigii ay galeen iyadoo ay taasina tahay Ciqaab xagga Rabi oga timid Ilaahayna waa mid tiisa uun ay socoto oo fal suuban”.

Fulinta Xadka gacan goynta waxaa ku xeeran shuruudo badan oo adag oo ay ugu horeyso in horta waxa laxaday gaaraan laba garaam oo Dahab ah qiimo u dhigma ama ka badan, lagana xaday goob lagu xafiday, xooluhuna uusan qofku waxba ku lahayn, inuu qofku yahay qaangaar aan Maskaxda ka jiraneyn, inaysan qofku haysanin xaalad adag oo gaajo geeri sababi karta ah iwm.

Dhanka xuduuda ka ratibmayso gogol dhaafka iyo galmada aan sharciga ku fadhiyin wuxuu Alle ka yiri:-

“Naagta iyo ninka sineysta mid kasta ku dhufta boqol jeedal, oo yeysan idiin qabanin inaad oga turaysaan diinka Alle haddii aad tihiin kuwo Alle iyo Maalinka Qiyaame rumeysan, oo waliba ha xaadireen goobta lagu ciqaabo qeyb mu’miniinta ka mid ahi”.

Sinada iyo galmada aan sharciga waafaqsaneyn waa dambi weyn oo laga galayo sharafta qofka iyo mujtamaca iyo waliba taranka, maadaama ay kulansatay waxyeelooyin Caqligu garan karo oo aan la soo koobi karin, markay ugu yar tahayna waa  cadaalad daro iyo khayaano laga galay qofka guursanaya qof galmo sharci daro ah hore ula wadaagay qof kale.

Dambiyada Xadka waajibinaya oo aan ahayn labadan aan tusaalaha u soo qaatay oo kaliya maaha kuwo la ogol yahay in lagu fududaado oo waxaa mid kasta la dul dhigay shuruudo adag oo naadir ka dhigaya fulinteeda, waxayna diinta islaamku amartay in shubhada ugu yar lagu buriyo fulinta xudduuda.

Rasuulka scw wuxuu yiri:

“Celiya xuduuda oo ha ku fududaanina fulinteeda inta aad u helaysaan wax aad ku celisaan.

“Ka celiya Muslimiinta fulinta Xuduudda intaad awoodaan, hadii qofka lagu fulinayo yeesho wax uun marmarsiinyo ah iska daaya, waayo in Imaamku cafin ku gafo ayaa u dhaanta intii uu ciqaab ku gafi lahaa”.

Waxaa kale oo Asxaabtii Nabi Muxamad scw ka sugnaatay inayba mararka qaar joojin jireen fulinta Xuduuda.

WQ: Ibraahim Warsame