Gabi ahan Somalia waxa kuso badanayo dadka maskaxiyan u xanunsan, Xanunkas oo si fudud ku bilowda kadibna u gudba in uu qofku galo xaalad dhimir ka xanunsado waasho/waali!
Xanunka maskaxda ku dhaca waxay u kala baxan mid fudud sida xanunka nafisiga iyo depression ka i.w.m ah iyo xanun ka culus oo shaqadi maskaxda dhib badan u geysanayo.
Xanunka dhimirka ku dhaca wuxu ku bilowda si fudud tusale: hurdo laan, fekeer waqti dheer qata ama soo noq noqda, dhibato kugu dhacday oo aad xalin weyday kadibna qof kula xaliya aad weyday, social mediayaha raad reeb kaso raca, caabuq ku dhaca maskaxda, cunto xumo, lacag laan, dhibato qoyska ka jirta iyo i.w.m.
Badana dadku waxay yaqanan xanunada ku dhaca jirka intisa kale oo ey u tagan dhakhtar dabiba lakin xanunada maskaxda ku dhaca badana bulshadu qeybtood ma fahansana waxana loo bahanyahay in laga wacyi galiyo intuu la awoodo, Marar badan waxad arkeysa qof magalkisa ku jira oo xanunsan isla markaasna aan iska warqabin ila xanunka u heer sare la gaaro markasna eey adagtahay in la dhaweeyo.
Bulshada isticmasha social mediayaha qeybtood ma fahansana in qof jacayl isku dilay ama arimo kale hadey arkaan waxay bilabayan iney ku madeystan kana raadiyan comments iyo waxyalo aan cawineyn in xanunkas laga hortago ama keni karta bukanka xanunsan in xanuunki kusi fogaado!
Ma ficna in lagu madeysto bukanka qaba xanuunada maskaxda ku dhaca ee kuso badanayo wadankena iyo aduunka odhan.
Beriba adey ku qabsan karta kadibna qabkad dadka ula dhaqmi jirtay ba lagula dhaqmi, ila uu xanunkada kasi daro wa hadadan manta ka hortagin ama cawin xanuunada maskaxsa ku dhaca.
Doctor’s ka bartay madada Psychology iyo Psychiatric waxa fican iney cawimad la garan bulshada ku dhibateysan meelaha qeylada kaso yeereyso oo eysan isku koobin magalooyinka waweyn.
Waxa kalo wacan in wacyi galin loo sameyo bulshada noocyadeda kala duwan.
Social media/ baraha bulshada waxanu u isticmaali karna dhinaca fican o ah inan cawimaad sino kena xanunsan iyo inanan dhibato u geeysan kena cafimadka qaba. Waxa kalo Social media/ baraha bulshada u isticmali karnaa inan ka wacyi galino bulshada sidey u fahman waxyalaha kena xanuunada dimirka, sida looga hortago iyo sida loo daweeyo ba.
Fariin/Digniin: Fadlan ha dhibaato hau geeysan qofna inta aad isticmaleyso baraha bulshada/ Social media. Marar badan waxa dhacda dhacdooyin majajilo ah oo ka qoslin kara isla markasna qof kale dhibaato u geysan kara. Ka fogoow wixi walalka ama qof kale dhib u keeni kara, Fadlan Qof adan aqoon/ qof aad taqano fariin/comment dhib u keeni kara hau reebin ama hau qorin.
Qaabke uga hortagi karta xanunada maskaxda ku dhaca: waxa ka firin karta Google ka ama Articles ka laga qoray moowducan.
WQ:C/salaam M. Yaasiin
