Illaahay (SW) waxa uu Nabi Aadan (CS) faray in uu dhiso guriga illaahay ee Makka ku yaala wuxuuna yimid maka waana uu dhisay, isagoo ka dhisay shan nooc oo ciida duurul siina, duurul sayta iyo lugnaan iyo jawdi, seeskeedana waxa uu ka dhisay Xara.
Markii uu dhamaystiray dhismaheedi illaahay ayaa u soo diray malag baraaya dadka goobaha cibaadada sidiina way ahayd illaa uu illaahay halaagay qoomkii reer Nuux, ka dibna ay baaba’day Kabcadii ka dibna illaahay u soo diray Nebi Ibraahim oo dib u dhisay.
Haabiil iyo Qaabiil:-
Illaahay waxa uu yiri (SW) “U akhri warkii labadii wiil ee nebi Aadan si dhab ah, markii la siiyay qurbaan ee midkood laga aqbalay kii kalena laga aqbali waayay, waxa uu yiri waan ku dili waxaana uu ku yiri kii kale illaahay waxa uu ka aqbalaa uun kuwa alle ka cabsada, haddii gacantaada ii soo fididis aniga si aad ii dishid anigu gacantayda kuu soo fidid maayo si aan adiga kuu dilo, anigu waxa aan ka cabsanaya illaahay, anigu waxa aan doonayaa denbigayga iyo denbigaagaba in aad xambaaratid oo aad noqotid dadka ahlu naarka ah, taasina waa abaal marinta kuwa daalimiinta ah.
Waxay u qurxisay naftiisi in uu dilo walaalkii waanu dilay walaalkii, waxaana uu noqday kuwa guul daraystay, illaahay ayaa u soo diray tuke isagoo baarbaaraya dhulka si uu u aaso walaalkii, wuxuu yiri alla hoogaygee miyaan awoodi kari waayay in aan noqdo sida tukahaas oo kale oo aan u aaso walaalkay, waxaana uu noqday kuwa murugaysan” Suuratul Maa’ida 27- 31
Waxaynu ku soo uruurin doona Qisada Haabiil iyo Qaabiil Xaawa waxay dhashay afartan qof, mar kastana waxay dhalaysay wiil iyo gabadh, Nebi Aadanna wiil kasta waxa uu u dhisi jiray gabadh, Haabiil ayaa doonay in uu guursado qaabiil walaashii oo ka qurux badnayd Haabiil walaashii, dabadeedna Qaabiil waxa uu doonay in uu u doorbido isaga, laakiin Aadan ayaa faray in uu guursado iyada waanu diiday, midkastana waxa uu doonay in uu illaahay ugu dhowaado Qurbaan, kadibna waxay tageen Makka si ay u soo Xajiyaan, midkastaana illahaay wuxuu ugu dhowaaday wixii uu doonayay,
Haabiil waxa uu illaahay ugu dhowaaday Neef Xoola ah waayo wuxuu lahaa ari, Qaabiilna wuxuu ugu dhowaaday illaahay dalag ( geed gab) waxaanu lahaa beer, waxa ku soo degay naar waxayna cuntay tii haabiil waxayna iskaga tegtay tii qaabiil kadib wuu carooday caro daran waxaana ku yiri walaalkii haabiil waan ku dilaya si aanad u guursan walaashay.
Haabiil wuxuu ku yiri illaahay wuxuu wax ka aqbalaa kuwa isaga ka cabsada.
Habeen habeenada ka mid ah ayuu ku raagay Haabiil meeshii xoolo daaqsiinta Aadan ayaana u diray isaga oo ka soo noqday Xajka walaalkii Qaabiil si uu u soo eego wixii dib u riday, markii uu u tagay waxa uu ku yiri illaahay adiga ayuu kaa aqbalay anigana igamuu aqbalin, markaas ayuu Qaabiil ku yiri illaahay dadka wanaagsan ayuu wax ka aqbalaa, qaabiil wuu carooday dabadeedna wuxuu u yimid isaga oo hurda dhagax wayn ayaana madaxa ka saaray.
Sida lasheegay markii uu dilay Qaabiil Haabiil wuu murugooday ilaa ay is bedeshay urtiisi, dushiisana waxa fuulay shinbiro, xayawaankiina waxay u diyaargaroobeen in ay cunaan, waanu nacay in uu Aadan u yimaado si uu uga murugoodo, waana uu sitay ilaa uu arkay laba tuke oo isku dilay hortiisa, oo midi midkii kale dilay kadibna afkiisi dheera ku qoday dhulka, uuna ku aasay, wuxuu yiri alla hoogaygee miyaan awoodi kari waayay sida Shimbirkaas oo kale waxaana uu sameeyay sidii shimbirku sameeyay halkii ayuuna ku aasay walaalkii.
Qaabiil waxa uu ahaa kii dilay walaalkii isaga oo ah muslim muumin ah, manuu ahayn gaal laakiin waxa uu ku dhacay denbi wayn, waayo waxa uu qudha ka jaray walaalkii Haabil isaga oo sameeyay dulmi iyo cadaawad.
Ibnu Mascuud (RC) waxa uu Nebi (CSW) ka weriyay in uu yiri: Naf laguma dilo gardaro haddi kale dembiga bar ayuu ku leeyahay ibnu Aadankii ugu horeeyay (Qaabiil), waayo waxa uu ahaa qofkii ugu horeeyay ee jideeyay dilka.
Dhimashadii Nebi Aadan iyo Xaawa:
Wuxuu noola Nebi Aadan kun sanno, boqol iyo sodan sanno wuxuu ku qaatay jannada wuxuuna dhulka ku noola kun sanno, markii uu dhintay umadiisa waxa uu kaga tegay diinta islaamka iyo iyaga oo caabudaya illaahay kaligii waxna aan u shariik yeelayn. Dadkii waxay sii noolaayeen kun sanno oo kale iyaga oo haysta diinta islaamka manay jirin gaal iyo mushrik, waxay timid gaalnimada iyo mushriknimadu Nebiyulaahi idiris (CS) ka dib.
Nebi Nuux waxa uu ahaa Nebigii ugu horeeyay ee illaahay gaalo u soo diro. Nebi Aadan waxa lagu aasay Makka ama buurta mina meel u dhow masaajidka Khiifa, iyada oo imika aan laga arkayn calaamado ku tusaaya, waxa kale oo la sheegay in uu ku aasan yahay buurtii uu ku soo degay ee Hindiya, waxa kale oo la sheegay in uu ku aasan yahay buurta Abu qirays lagu magacaabo ee maka illaahay baa og. Sidoo kale waxa la sheegay in ay nooleed Gabadhiisi Xaawa Nebi Aadan ka dib sannad, waxaana la sheegay in lagu aasay magaalada Jidda.
Wa Billaahi Towfiiq
WD: Ibraahim Warsame
